Όλυμπος > Εθνικό Πάρκο

Ο Όλυμπος, το ψηλότερο ελληνικό βουνό, η κατοικία των δώδεκα Θεών της αρχαιότητας, είναι και η πρώτη περιοχή για την οποία εφαρμόστηκε ειδικό καθεστώς προστασίας στην χώρα μας με την κήρυξή του ως Εθνικού Δρυμού το 1938.

Σκοπός της κήρυξης αυτής ήταν «…η διατήρηση στο διηνεκές του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, δηλαδή της άγριας χλωρίδας, της πανίδας και του φυσικού τοπίου, καθώς και των πολιτιστικών και άλλων αξιών της…». Ακόμα, η ανακήρυξη του Δρυμού έγινε με σκοπό την ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας παράλληλα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού και την ανάπτυξη του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.

Με ειδική νομοθεσία έχει απαγορευτεί κάθε είδους εκμετάλλευση στην ανατολική πλευρά του βουνού σε έκταση 40.000 στρεμμάτων περίπου που αντιπροσωπεύει τον πυρήνα του Δρυμού. Μια ευρύτερη περιοχή γύρω από τον πυρήνα, χαρακτηρίστηκε «περιφερειακή ζώνη του Δρυμού», ώστε η διαχείριση και εκμετάλλευσή της να γίνεται έτσι ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά την προστασία του πυρήνα.

Σήμερα, μετά από ειδική μελέτη, ο Δρυμός έχει επεκταθεί σε μιαν έκταση 234.000 στρεμμάτων. Διοικητικά ο Δρυμός ανήκει στους Νομούς Πιερίας και Λάρισας, η οριογραμμή του διατρέχει περιοχές των δήμων Δίου-Ολύμπου, Κατερίνης και Ελασσώνας. Το χαμηλότερο υψόμετρο βρίσκεται στα 600m, ενώ η κορυφή του, ο Μύτικας στα 2.918m.

Ο Όλυμπος είναι παγκόσμια γνωστός τόσο για τα οικολογικά χαρακτηριστικά και την ανεπανάληπτη φυσική ομορφιά του, όσο και για την σχέση του με την αρχαία ελληνική μυθολογία. Η ποικιλία των οικοτόπων του είναι εκπληκτική. Η έντονη ποικιλότητα του ανάγλυφου του Ολύμπου, ο διαφορετικός προσανατολισμός των πλαγιών, το πέτρωμα, το μεγάλο ύψος και η μικρή απόσταση των κορυφών από τη θάλασσα, δημιουργούν μεγάλη ποικιλία τύπων βλάστησης και βιοτόπων. Η σημασία του Δρυμού έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και παγκόσμια.

Το 1981 η UNESCO ανακήρυξε τον Όλυμπο «Διατηρητέο Οικοσύστημα της Παγκόσμιας Βιόσφαιρας». Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει συμπεριλάβει τον Όλυμπο στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας». Έχει επίσης καταχωρηθεί στον κατάλογο του ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000 ως «ζώνη ειδικής προστασίας» και «τόπος κοινοτικού ενδιαφέροντος».

Μετά την ανακήρυξη (1938) του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου ο Θεσμός των Εθνικών Δρυμών επεκτάθηκε. Μέχρι σήμερα έχουν ανακηρυχτεί δέκα Εθνικοί Δρυμοί σ’ ολόκληρη την χώρα που εκτείνονται από το βορειοδυτικό άκρο της χώρας μέχρι το Λιβυκό Πέλαγος και περιλαμβάνουν ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπία με εξαιρετική ποικιλία βιοτόπων και άγριας ζωής.

Κανονισμός Εθνικού Δρυμού Ολύμπου

Ο Δρυμός προστατεύεται με ειδική νομοθεσία. Για τους παραβάτες εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν.Δ. 86/1969, του Ν.Δ. 996/1971 του νόμου 177/1975 και του νόμου 998/1979. Βάσει του «Ειδικού Κανονισμού», η είσοδος στον Δρυμό επιτρέπεται μόνο από τους υπάρχοντες δρόμους και η κυκλοφορία επιτρέπεται από την ανατολή μέχρι την δύση του ηλίου μόνο στα διαμορφωμένα μονοπάτια.

Ο επισκέπτης πρέπει επίσης να ξέρει ότι δεν επιτρέπονται τα παρακάτω:
–  Η είσοδος σε παιδιά κάτω των 14 χρονών χωρίς συνοδό.
– Η στάθμευση σε χώρους άλλους εκτός από τους ειδικούς χώρους στάθμευσης.
–  Η κοπή δέντρων, η μεταφορά φυτοχώματος, το ξερίζωμα και η συλλογή θάμνων, φυτών, σπόρων.
– Το κυνήγι κάθε ζώου με οποιοδήποτε μέσο σε όλη την διάρκεια του χρόνου.
– Η καταστροφή και η συλλογή φωλιών, αυγών ή νεοσσών και γενικά η ενόχληση και καταστροφή ειδών της πανίδας.
– Η πρόκληση ζημιών σε γεωλογικούς σχηματισμούς.
– Η ελεύθερη κυκλοφορία οποιονδήποτε ζώων που συνοδεύουν επισκέπτες.

Προβλήματα διαχείρισης

Δυστυχώς, παρά τους ισχύοντες κανονισμούς και παρά τον χαρακτηρισμό του ως “Εθνικό Πάρκο”, ο Όλυμπος αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων, που θέτουν εν αμφιβόλω τον χαρακτηρισμό του Δρυμού-Πάρκου. Τα προβλήματα σχετίζονται κυρίως με παράνομες δραστηριότητες (κυνήγι, υλοτομία, διάνοιξη δρόμων) όπως και την έντονη παρουσία επισκεπτών, με ότι συνεπάγεται η μη τήρηση κανόνων από την πλευρά τους (απόρριψη σκουπιδιών, κατασκήνωση κλπ). Η διαχείριση των προβλημάτων αυτών δεν κατέστη δυνατή μέχρι σήμερα με ικανοποιητικό τρόπο από την αρμόδια αρχή (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου) εξαιτίας των γνωστών εγγενών αδυναμιών επιμερισμού αρμοδιοτήτων και ευθυνών ανάμεσα σε μια σειρά από όργανα εφαρμογής της νομοθεσίας (Αστυνομία, Δασαρχείο, Αυτοδιοίκηση, Πυροσβεστική κλπ), και στη δίνη ενός κυκεώνα νομοθετημάτων, που ποτέ δεν καθιστούν σαφές ποιο από όλα τα όργανα εντέλλεται να ενεργήσει! Ως αποτέλεσμα αυτής της αρνητικής πολυφωνίας, είναι η επί σειρά ετών αγκύλωση των μηχανισμών κρατικής παρέμβασης στη διαχείριση και προστασία του Εθνικού Δρυμού και παρά το γεγονός ότι μετά την φυσική περίφραξη των ορίων του Δρυμού στη δεκαετία του 1960, σταμάτησαν οριστικά μερικές παραδοσιακές δραστηριότητες, οι οποίες ενοχοποιήθηκαν άδικα τότε για την κατάσταση του Ολύμπου (κτηνοτροφία, υλοτομία, μελισσοκομία). Ακόμα και σήμερα, δεν έχει καταστεί δυνατή μια στοιχειώδης αστυνόμευση της περιοχής, η οποία παρουσιάζει ένα πλήθος εισόδων πρόσβασης, νόμιμων ή παράνομων, προς το εσωτερικό της -ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες- σε ανθρώπους με προφανείς παράνομους σκοπούς! Αποτέλεσμα της ανικανότητας της κρατικής μηχανής, είναι η με κάθε τρόπο συνεχής και εντεινόμενη υποβάθμιση του περιβάλλοντος του Ολύμπου. Η μοναδική ελπίδα για μια καλύτερη προοπτική της προστατευόμενης περιοχής παραμένει η ικανότητα αναγέννησης της βλάστησης στο βουνό και η ανάληψη πρωτοβουλιών σε εθελοντική βάση από τους πολίτες, μέχρι το νοσούν κράτος να καταφέρει να βρει τον τρόπο να γίνει αποτελεσματικό!